Քաւություն

Դեռ չմկրտավծ մանկան նման

ուսերին դրված Ադամ պապիկի

ժառանգությունը

ձրի բախշեց

հենց այսօր սրբված

միլիոնատերերին

ու Տիրոջն համոզեց

որ արձակուրդ գնա:

Ծնկեց մարմարե բագինի եզրին 

ու մինչ երկինքը շանթեր էր ծնում՝

հառաչող տաղեր արձանագրեց

այս երգարանում:

հետո չոքեց իր խղճի առջեւ,

մի կուշտ աղոթեց

որ անձրեւ տեղա:

 

 Լոս Անջելես դեկտ.15,2008

Լիբրետո երկու գործողությամբ

Գործող անձիք

դու

եւ ես:

Արար առաջին

Կիսավարտ մթնոլորտում

ծխապատ բեմի վրա

դու-ն խաղում է նախավերջին արարը՝

դիմակազերծ անելով ես-ին,

հետո՝ ինքն իրեն:

Ես-ը չոքած դու-ի առջև

լուռ լսում է այն շուրթերին,

որ անզուսպ

անիծում են ինչ որ «պոետիկ»

անդարձ մի պահ:

Դու-ն վայր է դնում

կիրքը քարացած

ու թողնում բեմը

անունկնդիր:

Արար երկրորդ և վերջին

Կիսախավար բեմի անկյունում,

ես-ը գիրկն առած իր պարտությունը

փրկված «հպարտությունը»`

կրկին վերցնում է դիմակն ու պիեսը

ու խաղում  վերջին արարը՝

իր ստվերի հետ:

Թեհրան,մարտ 2007

 

Վերջին կանգառ

Այս երգն անխոս

գրվել է միայն խաժերի համար,

որ կշտամբում են

հրերը սիրո,

հանձնվում են

առանց տրվելու

ու մարում հավերժ՝

կիզելով բոլոր կրքերը լուրթ։

Այս երգը ուշ

գրվել է վաղուց

ցուլերի համար անսանձ, ըմբոստ,

որ բախտը ձախողակ

խլել է նրանց ունակությունը

սիրահարվելու...

Ո՞վ կիմանա,

որ այս երգը գրվում է հաճախ

աշխարհից հեռու

մի մանկացած պոետի կրծքում:

Թեհրան, 2007

 

Զոհված որդուս

Նրանք ասացին, որ հրաժեշտը մի դուռ է,

որը ճոճվում է միայն մեկ ուղղությամբ,
իսկ ես ամեն գիշեր ականջս սեղմում եմ հողին,
լսելու համար քո շնչառության ձայնը։
Երբ սառնասիրտ հողը 

կուլ էր տալիս քեզ ամբողջությամբ,

իմ մատներն աղաչում էին ինձ քերել հողը,
քեզ լռությունից հանելու համար,
մաքրել մահվան փոշին քո մաշկից
գրկել քեզ,
շոյել  մազերդ, ինչպես երբեմնի քամին էր անում։
-Արթնացի՛ր,

արթնացիր ոչ թե որպես խնդրանք, 

այլ հրաման:
Երբ քեզ գիրկս առնեմ, 
ջերմացնեմ քեզ իմ շնչով,
քո մարմինը կհիշի, 

որ մեռնելու համար 

միայնակ որոշում չեն կայացնում։

Լոս Անջելես

Նոյեմբեր 2020

Քեզ

Մի անգամ ես ժամանակը  չափեցի քո բացակայությամբ,

հաշվեցի քո բաց թողած ծննդյան օրերը,

տարիները, 

և երազները, 

որ երբեք չհասցրեցի պատմել քեզ։

Հաշվեցի թղթե կռունկները,

որ պատրաստում էի ամեն անգամ կարոտս կուլ տալուց։

Բայց ժամանակը  

բթացնում է նույնիսկ ամենասուր եզրերը,

իսկ դու այլևս վերք չես,

պարզապես անգին մի բրածո,

սեղմված սրտիս քարի մեջ:

Ո՛չ ցավ, ո՛չ կարոտ ես, 

այլ սև-սպիտակ պատկեր 

իմ կորցրած օրերի անձնագրի մեջ,

որտեղ ինչ-որ բան գրվել 

բայց չի կարդացվել։

Լոս Անջելես

2017

Խոցելի

Դու՝ փշերով պարուրված,
ժամանակից կարծրացած

մի վարդ,

քո յուրաքանչյուր փուշը՝ վերք։

Ես կարող էի մոտենալ,

կամրջել ցավող հեռավորությունը,

բայց քո սիրո տեսակը

սուր 

խոցելի

չճանաչեց ձեռքերը իմ

ծակեց թավշյա շշուկներս։ 

պետք է այլևս չդիպչել 

փշիդ

պաշտպանվել բախումների խայթոցից

թաքնվել երազի հետևում 

որտեղ բացակայությունը նրբանում,

ցավը դառնում է պոեզիա,

փշերդ լուծվում են լռության մեջ

ու քեզ կարոտելու ցավը

ծաղկում է քաղցրության մեջ։

Պետք է այլևս չդիպչել

քո փշին

քո վերքին

քո հուշերին

մնալ հեռվում

մնալ անծանոթ։ 

Արդեն ուշ

Սիրտս երերում էր

տարիների ծանրությունից,

շուրթերս ծանր՝

չասված խոսքերից։

Երբ սուր քարերը 

արդեն հարթվել էին 

բացակայության գետերն անցնելով՝

վերադարձա

քեզ հետ աստղերի լեզվով

խոսելու համար,

շշուկներս սակայն

ձորը նետվեցին։

Այդ վերադարձը

դատարկության մեջ

կորած մրմունջ էր։ 

Անհարազատ

Փակ սենյակ

և այնտեղ նստած անծանոթ մի ուրվական

մտերիմիս շապիկի մեջ։ 

Նրա ծիծաղն անգամ

թափվում էր օվկիանոսի մեջ

հանգցնում

կրակներն անցյալի։

Բոլորովին իզուր սիրավեպ

Շրջեցի բոլոր քաղաքներն ու երկրները,
թերթեցի ծովերն ու քամիները
քեզ գտնելու համար:
Հիմա, այստեղ՝
Երկաթի ու քարերի քաղաքում
կանգնած եմ քո կողքին
անհայտ ու տեղահանված
Բայց 

դու երբեք ինձ չես գտնելու։

Օգոստոս 2019

թարգմանված պարսկերենից

Հափշտակված մանկություն

Նրանց սրտում,
մի ճամպրուկ կա 

լի 

մոռացված խաղալիքներով,
երազանք
և մի աշխարհ, որ պետք է լիներ

ու հիմա չկա։
Նրանց ձեռքերը դեռ հիշում են 

խաղահրապարակները

և ծիծաղները, որ կիսատ մնացին։

ժամանակ չկար 

ճոճանակներին հրաժեշտ տալու համար,

ժամանակ չկար հարցնելու, 

թե ինչու աշխարհը փոխվեց

մինչ նրանք քնած էին:

Խաղալիքները թաղված մոխիրների տակ

սպասում են նրանց․

Նրանք միակն են,

որ չի ավերել թշնամին։

Սեպտեմբեր 2023

Քո բեկորները

Այնպես եմ ատում ինքս ինձ,

երբ քո հուշերի բեկորները

ցրված եմ տեսնում

ամենուր։ 

Կարծես ճնշվում է հյուծված մարմինս

ու փլուզվում 

անցյալի ավերակների տակ։

Դու անծանոթի ձայնի մեջ թաքնված

սուրճ ես պատվիրում սրճարաններում

ու նրանց երգերի միջով ինձ հետ զրուցում․

ուրվականի նման

թափառում ես

անցորդների ժպիտի մեջ,

և դու ամենուր ես։

Ինչպէ՞ս չլսել թրթռուն երգը,

որ ապրում է ոսկորներիս մեջ։

Ամեն վայրկյան ժամացույցը հակառակ է պտտվում

ու ես հայտնվում եմ այն փողոցում

որտեղ դու կանգնած ես,

որտեղ ընդմիշտ

գամում ես դիմագիծդ

իմ մտքերի փափուկ կավին։

Այնպես ուզում եմ մոռանալ քեզ

բայց աշխարհը տեղավորվել է

քո մաշկի տակ։

Հունիս 2009

Շնորհակալություն

Շնորհակալություն,

ձեր լռության համար,

որ ավելի բարձր է արձագանքում

քան ձեր ձայնը երբևե։

Շնորհակալություն,

չմնալու,

հեռանալու համար,

և թեթևացնելու համար այն ստվերները,

որ երբեք էլ թեթև չեն եղել։

Շնորհակալություն,

որ ես մնացի ու ընդունեցի

հասունացման նվերը։

Սեպտեմբեր 2018

Լոս Անջելես

Թեթև ստվեր

Ես մնում եմ քո հայացքի ծայրամասում,

որպես կրկներգ

քո սիմֆոնիկ օրերի շարքում,

որպես ծխի մի կտոր

լուծվող օդի մէջ։

Ես շփոթված մի ալիք

մակընթացային,

այն գեղեցիկը՝ չափազանց նուրբը

և լույսը աղոտ,

որ հետապնդում է աստղին անմատույց։

Ես այն պոեզիան,

որ հրաժարվում ես կարդալուց։

Ես այն ուրվականը,

որ թաքուն ապրում է

անհաղորդ քո գրկում։ 

Նոյեմբեր 2019

Լոս Անջելես

Ողջագուրանք

Քո հայացքը փարոս

կատաղի ու պայծառ,

թաթախված անձրևի թախանձագին խոնավի մեջ,

թրջված ու խճճված

կանչեց ինձ։

Սակայն

Երկինքը խանդեց՝

մեղմ լաց եղավ,

Յուրաքանչյուր արցունքը ծանրացավ

համբուրեց դեմքդ

ու ես չկարողացա հանգցնել

ձեր դաժան գրկախառնությունը։

Երբ աչքերիդ կրակը

վառվում էր 

մշուշի ու մոխրագույնի միջով,

հոգիս ձուլվեց 

անձրևի ու քո կրակի մեղմ հառաչի հետ,

լուռ վառվեց՝

դարձավ մի պտղունց լույս։

Նոյեմբեր 2020

Լոս Անջելես

Երազ

Բաժանման որոմը

խիստ խոցելի

սփռում

տարածում է թևերը,

մեղմորեն խեղդում

ժամանակի հույսին ննջած կրքերը քո։

Երբ մարի տարածությունը,

ցավը,

որ փաթաթվել էր սուր՝

խոցելի,

կհանգստանա

ու կհալչի ժամանակի ալիքների գրկում։

Հոկտեմբեր 2024

Լոս Անջելես

Նուռ

Քո ձեռքերում
հանգչում է մի նուռ
մեղմ
մետաքսե։
Յուրաքանչյուր հատիկը 
համ ու բույր՝
մեր պահերի կրակը
թաքցրած իր նուրբ կարմիրի մեջ։

Հոկտեմբեր 2022
Լոս Անջելես

Արցախ

Թղթե երազներ կախեցինք քո թևերին,

ու հավատի դղեակներ դրեցինք ուսերիդ վրա,

մեր ականջները խլացան զուռնայի ձայնից

ու չլսեցինք ահազանգող աղերսանքը քո։

Թաւշե թիկնոց փռեցինք հյուծվող մարմնիդ վրա

ու նոր արքային "Արա" կոչեցինք, միամտաբար։

Քո պարանոցին զարդեր կախեցինք պարզամտության

ու սնափառ խնջույքներ արինք ցուցամոլությամբ։

Դեռ հաղթանակի համը չտեսած՝

պարտության երգով շուրջպար բռնեցինք թյուրիմացաբար։

Մենք քեզ ծնեցինք, բայց չմայրացանք,

մեր իսկ ձեռքերով քեզ խաչ հանեցինք,

մենք դավեցինք քո մանուկ սրտին,

քեզ որբացնելով` մենք էլ որբացանք։

Սեպտ․ 29,2023 թ․
Լոս Անջելես

Անդառնալի

Ի՞նչ անենք, սիրելիս
ժամանակը  

արբեցողի բաժակի նման արագ սպառվում
ու մենք այլևս երազելու առիթ չենք ունենալու։
Ի՞նչ անենք, անգինս
երբ հիշողությունը դավաճանող
մեր համբուրաշատ օրերն է ջնջում 

քո ուղեղից։
Ի՞նչ անեմ, սիրելիս
երբ մի գիշերում խլեցիր ինձնից
փայլփլուն վայրկյանները
որ կապել էիր 

երազանքներիս ծառի ճյուղերին՝
խոստումի նման։
Ո՛չ ժամանակը
ո՛չ էլ դու ես վերադառնալու։

The Little Boy

I.

The little boy would spit down on passers-by
from a window on the fourth story
and would hide instantly
behind the blinds.
the little boy would throw stones
in the street
to break the neighbor’s window-pane
and would hide behind a wall.

II.

Standing before a broken window,
the little boy who was no longer a little boy
would spit on the street
where he had hidden his childhood
but he wouldn’t run and hide anymore.
He who was no longer a little boy
would repair the window
that the neighbor’s little boy had broken.

 

January 2009
Los Angeles
Translated by Samvel Mkrtchyan

The Anthology of Armenian Poets V. II

https://issuu.com/jassamvel/docs/new_armenian_poetry_v2

For Sh.

Like this tarnished sky
this frantic air
and your furiously homonymic fervor
I’ve become accustomed to the wild intrusion
of chromosomes amalgamating me.
With self-centered satisfaction, my tightened thighs
reject the patterns of self-renunciation
between the palms of your hands.
All I need is your breath
to burst through
this autocratic nonentity.
All I need is your monosyllabic name
to tell black voices from white ones.
I do need your
disrobing hands
to accommodate a thousand years
in a single night.

 

February 6, 2009
Los Angeles
Translated by Samvel Mkrtchyan

 

For Sona

We were twins. You grew up for ten years while I was growing back, never coming of age. Actually, I like your growing up and my…..

Whenever I call on you

you shake your head

draining millions of brain cells

to make sure—or persuade—

that this is the last New Year of my wild life

that it’s high time

to grow up to be

woman

mother—

that next year we’ll be of the same age

to recall the nine months

when we lived

concurrently

in our mothers’ wombs. 

Sometimes you try to follow my tracks

but you have to admit you don’t get up enough nerve

and your ears turn deaf from the sound of breaking

(hence your recent dizziness)

You must admit I have a special gift

in finding outstanding friends

and losing them overnight—

you are well aware

why I write to you now

for you’ve heard a couple of minutes ago

the sound of my breaking in your dream.

November 9, 2011

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

Far, Far Away

Far

far away

a pair of hazel eyes

is contemplating longingly the road of homecoming.

In the same faraway lands

a man—a father—

is smiling

concealing in himself

some melancholy.

Here

my instants, arrested in the throat of boredom,

are groaning with the scattered memories of the past.

I pick a green apple from the plate

and start nibbling it

to make you beautiful.

I know

you, too,

will bequeath a smile

and a hazel gaze

in this cherished  space.

June, 2008

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

The Pomegranate

I lie upon the paved roadway of my fears

on the midnight stop

he

who appears only to cranes in their dreams

envelops my body

envelops my soul

with the fingers of his gaze.

Mounted upon the second hand

I’m climbing upstairs all the while

I know

I will meet him

seated on the next stair

with my blank notebooks

and Sergei’s* pomegranate in his hands.

November 2006

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

*Sergei Parajanov

The Sea Was Stolen

The sea was stolen

light traveling

the city was swept away by the wind

instruments resigned

the copious law of best wishes was cancelled.

no one being born

of Adam

Zeus anymore.

The earth languished

stripped

shrunk—

encompassed in a tiny piece of land

where my world was

that is, nowhere was

that is, that was the realm

of nowhere inhabitants—

it was my heart-gnawing

solitary ward.

May 2013

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

Genesis

They selected a man and a woman—a modest couple,

plucked his wings,

bade him to see the light of the world

and threw him down at 7 a.m. sharp.

Twenty-seven steps, all in all.

He knocked on the door

but there was no one inside

the couple had gone to a concert—

no time to give birth to him.

June 2006

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

When You Arrived

When you arrived

there was fresh wind in your palm—

the aged air

in my house

cowered for a moment

and left without clothes.

I delved into its pockets

only to discover

a pinch of a sun

the color of my days

whispers of a dear one’s shadow

and a stolen sea.

October 2005

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

When The Night

When the night

preserves my shadow as a manuscript

I will stretch out my hands

to pluck a dream from yesterday’s branches,

I will approach

your prehistoric—

and still newborn—waiting

to nourish your lonely moments.

Who knows maybe

this is going to please

my hesitation, grown so old.

May 2006

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

They Took My Love Away

Outside in the dark

a male corpse hanging from the stars

is sluggishly swaying

dancing death.

Smoke rising from the opposite house.

On a kitchen corner

a crime-breeding elegant hand

turns the corrupt juice of the forbidden fruit

into marmalade

singing

“they took my love away.”

February 2005

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

Do Write

Do write, he says,

how the sun fits 

in the little palms of a child’s hands.

Do write how the blue sky

intensifies still more

in black eyes.

No handful of wheat

in the sky’s corona;

no piece of sky on the table—

what’s  wrong with the mad poet?

Do write, he says,

while I hopelessly scratch

the face of this note paper

that is staring at me with his eyes.

March 2007

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

I Knew

I knew

I had put on my shoes the wrong way

I knew

one has to leave the red law

before taking up arms—

one has to live a little bit grey

to teem only in the sixth sense

to flee the after

to stick to the now.

Sometimes it’s spring

the bright green impedes

it revokes my wrong steps

leading me spontaneously

to the jagged blue.

I have to beg and plead

on my bended knees

until the autumn arrives—

I do surrender

just put me offside

but please

give the ball back to me.

September 2008

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

Through This Soggy Night

Through this soggy night

I am pleased only

with the meaningless crawl of snails

in the pouring rain

when I forget

to manage to produce something

before the rainbow unfolds.

The evening is moist

God is soaked too

hidden in the pages of the red book.

I’m trying to find Him

following the tracks of snails.

The evening is moist

and I, the deranged one,

am healing

my putrefied brain

with stale cigarettes

while the rain

is screwing my undefiled  lines

turning my song to a dirty ad.

December 2007

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

The Poet

The poet

who hadn’t died a long time

interred the sunless Orient

swallowed his smoke-filled tears

and looked down—

at the last moment.

The poet

who had forgotten his fate

scribbled colorful dreams

and died, silently,

from poetry’s disease.

April 10, 2007

Tehran

Translated by Samvel Mkrtchyan

Just Come

The sun

the sea

the hope

long for me

while I long for you.

Come home.

January 11 2009

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

For So Long...

For so long

my idle suitcase

has been beckoning me,

as if, at the last moment,

someone put secretly

a memory,

a voice,

an amulet in it.

I think

next time

I’ll be travelling

without valise.

June 2008

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

The Day’s Blunt Gape

The blunt day is staring at me. 

Boredom

dripping down my fingertips.

The ‘I’ rushing through my vocal chords

bangs against walls

and crumbles down

on my conquering soul.

You are so pleased

having made me your master—

estranged.

I wish I were your slave—

my way to happiness.

March 25, 2013

Los Angeles
Translated by Samvel Mkrtchyan

In Her Nights...

In her nights, devoid of tunes,

she would hear, time and again,

melodies

out of her empty palms

of her hands.

The translucent wrecks of her soul

are gazing at the instrument

from a usual corner—

fabricating a new serenade

out of these sapphire days.

Passionate palms hunting for hymns,

hunting for hymns.

She recollects

the fingers she has left

on the piano keyboard.

December, 2006

Tehran
Translated by Samvel Mkrtchyan

For Hovhannes Grigoryan

I thought

you had come to stay for good

to weave word-like angels

with your fingertips.

When you left

songs didn’t revive anymore

as far as here

no one

wept with me

for orphaned poetry

no one noticed

how the words, still unborn,

were buried—with you—

in your pockets.

I say

aren’t you fed up

of dying all along?

February 7, 2013

Los Angeles

Translated by Samvel Mkrtchyan

Ծովը գողացվեց

Ծովը գողացվեց,

հույսը ճամբորդեց,

քամին քաղաքը սրբեց ու տարավ

նվագարանները թոշակի անցան,

վերացվեց բարեմաղթանքի թանձր օրենքը:

Մարդը այլևս չծնվեց

Ադամից,

Զևսից,    

երկիրը խունացավ,

մերկացավ, 

ճմլվեց, 

ու պարփակվեց ցամաքանման մի հողակերտի վրա

որտեղ իմ աշխարհն էր,

և այնտեղ ոչ մի տեղ էր,

և այնտեղ ոչմիտեղանոց երկրավորների

գահակալությունն էր,

այնտեղ իմ սիրտ կրծող

մենարանն էր:

Ինձ քո տերը դարձրիր

Առօրյան բութ հայացքը

հառել է վրաս:

Մատներիցս ձանձրույթ է կաթում:

Ձայնալարերիս միջով սլացող Ես-ը

պատեպատ զարկվելով

փշրվում,

թափվում է նվաճող հոգուս:

Ինձ քո տերը դարձրիր`

երջանկացար,

օտարացանք.

ստրուկդ լինեի

երջանկանայի:

Մարտ 25, 2013

Լոս Անջելես

Կարոտ

Արևը

ծովը

հույսը

կարոտում են ինձ

ես էլ քեզ:

Տուն արի՛։

Հունւարի 11, 2009

Լոս Անջելես

Գիտեի

Գիտեի,
որ կոշիկներս թարս եմ հագել,
գիտեի,
որ ըմբոստանալուց առաջ
պետք է հեռանալ
կարմիր օրենքից,
պետք է ապրել մի քիչ մոխրագույն,
վխտել միայն վեցերորդի մեջ,

փախչել հետոյից,

գամվել ներկային:

Երբեմն գարուն է լինում,
լույս կանաչը խանգարում է,
խափանում է քայլերս ծուռ,
ինձ ակամա առաջնորդում
վերջին պողոտան:
Պե՛տք է չոքել
կախվել քո փեշից
եւ օրօրվել մինչև աշուն։
-Ես հանձնվու՛մ եմ,
ինձ խաղից դուրս դիր,
միայն խնդրում եմ
գնդակս ինձ վերադարձրու :

Հովհաննես Գրիգորյանին

Ինձ թվում էր

եկել ես ընդմիշտ մնալու

մատներիդ ծայրով բաոանման

հրեշտակներ հյուսելու:

Երբ հեռացար

երգերն այլևս չվերածնվեցին

այս հեռվում

ոչ ոք

չսգաց ինձ հետ

որբացած պոեզիայի համար

չնկատեց ոչ ոք

որ դեռ չծնված բառեր թաղվեցին

քեզ հետ միասին

քո գրպաններում:

Ասա

չե՞ս ձանձրանում

այսքան մեռնելուց:

Փետրվարի 7, 2013
Լոս Անջելես

Աննվագ գիշերներ

Իր աննվագ գիշերներում

մերթ լսում է հին երգերի

մեղեդիներն

ունայն ձեռքերի

ափերի միջից:

Հոգու թափառիկ բեկորները

ծանոթ անկյունից

աչքերը հառել նվագարանին

ու հորինում են կապույտ օրերից

մի նոր սերենադ...

կրքոտ ափերը տաղ են որոնում,

տա՜ղ են որոնում...

Նա հիշում է

որ մատները թողել է

դաշնամուրի ստեղներին։